Edukacja równych szans

Edukacja przedszkolna dzieci niepełnosprawnych stanowi ponadczasowy problem. Wielu rodziców waha się i odkłada decyzję o objęciu wychowaniem przedszkolnym swojej pociechy.

Celem pedagogów, terapeutów oraz psychologów jest uświadamianie społeczeństwu istoty jak najwcześniejszego włączania do procesu edukacji dzieci niepełnosprawnych. Stanowi to dla nich szansę na prawidłowy rozwój sfery społecznej, emocjonalnej i poznawczej, które często są zaburzone.

Od czego zacząć?

W celu uzyskania odpowiedzi na nurtujące rodziców pytanie udaliśmy się do Niepublicznego Przedszkola Terapeutycznego „Adaś” w Gałczewie. Tam podjęliśmy rozmowy ze specjalistami-terapeutami pracującymi we wspomnianej placówce, którzy udzielili nam cennych wskazówek w dobrze znanej im dziedzinie. Jak zwrócili uwagę eksperci, wychowanie przedszkolne dotyczy dzieci w wieku 3-6 lat i odnosi się ono zarówno do niepełnosprawnych jak i pełnosprawnych wychowanków. Punktem wyjścia w rozpoczęciu edukacji dzieci niepełnosprawnych jest złożenie w poradni psychologiczno-pedagogicznej wniosku o wydanie opinii o potrzebie kształcenia specjalnego. Orzeczenie pozwoli na wybór najodpowiedniejszej formy kształcenia, z uwzględnieniem potrzeb dziecka oraz wskazaniem właściwych form pomocy specjalistycznej. Orzeczenie nie jest jednak równoznaczne ze skierowaniem dziecka do jakiejkolwiek szkoły specjalnej, wybór ten leży już w gestii rodzica.

O ile dzieci zdrowe mogą rozpocząć swoją wczesnoszkolną edukację w wieku 6 lat, tak w przypadku dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych pobyt ten może być przedłużony do 10 roku życia. Warunkiem wydłużenia procesu wychowania przedszkolnego jest odraczanie gotowości szkolnej dziecka niepełnosprawnego we współpracy z terapeutami przedszkola oraz poradnią psychologiczno-pedagogiczną. Ostatecznie to rodzic podejmuje decyzję o wyborze formy opieki przedszkolnej dziecka. Informacje o przedszkolach integracyjnych oraz terapeutycznych może on uzyskać w gminnym oraz powiatowym wydziale edukacji, jak również w kuratorium. Najbardziej atrakcyjną i dostępną formą wyszukiwania preferowanej placówki jest internet, bowiem strony internetowe oraz profile społecznościowe stanowią w dzisiejszych czasach wirtualną wizytówkę placówek edukacyjnych.

Idea funkcjonowania takich placówek

Główną i najważniejszą ideą funkcjonowania przedszkoli dla dzieci ze specjalnymi potrzebami jest tworzenie równych szans. Odnosząc się do statutowych założeń funkcjonowania przedszkoli terapeutycznych i integracyjnych, nie można ominąć roli edukacji włączającej. Określana jest jako proces, którego podstawą jest kształtowanie przekonania, że każde dziecko, niezależnie od stanu swego zdrowia czy sprawności, ma prawo do wspólnej nauki i uczestnictwa we wszystkich sytuacjach społeczności.

Edukacja włączająca kładzie nacisk na akceptację różnic międzyludzkich, wynikających m.in. z niepełnosprawności, różnic środowiska, różnic kulturowych, ale również osobowościowych. Idąc tym tropem, wskazane przedszkola tworzą dzieciom niepełnosprawnym naturalne środowisko do doświadczania świata, metoda małych kroków oraz popełniania błędów we wkraczaniu w codzienność. Pod okiem terapeutów oraz specjalistów dzieci o specjalnych potrzebach mogą czuć się zauważone, docenione i traktowane w sposób odpowiadający ich możliwością.

– Głównym celem naszego przedszkola jest pokazanie dzieciom codzienności. Danie im możliwości poznawania tych najbardziej codziennych, wydawałoby się błahych sytuacji. Uczymy się wychodzić na spacery, samodzielnie zakładać buty, komunikować swoje potrzeby, smakujemy różnych potraf, ale i brudzimy się farbami oraz piaskiem, jeśli mamy na to ochotę. Przede wszystkim uczymy naszych podopiecznych samodzielności, aby byli w stanie poradzić sobie w dorosłym życiu – zwraca uwagę Paulina Bolechowicz, wicedyrektor Niepublicznego Przedszkola Terapeutycznego „Adaś” w Gałczewie.

Bardzo ważnym założeniem przedszkoli o profilu integracyjnym i specjalistycznym jest zapewnianie dzieciom ciągłej i systematycznej terapii, co stanowi najważniejszy czynnik w procesie terapeutyczno-edukacyjnym. Wielokrotnie rodzice nie wiedzą do jakich specjalistów zwrócić się o pomoc, gdzie szukać wsparcia oraz skutecznych terapii. Na przeciw temu wychodzą właśnie placówki edukacyjne, które zapewniają dzieciom o specjalnych potrzebach szeroki wachlarz terapeutyczny.

– W naszym przedszkolu prowadzimy wiele terapii oraz zajęć przeznaczonych dla dzieci niepełnosprawnych. Między innymi są to zajęcia z psychologiem, logopedą, rehabilitantem, pedagogiem, a także innowacyjne zajęcia z Cyberoka, w Sali Doświadczania Świata oraz w komorze hiperbarycznej. Wszystko to odbywa się w ramach uczęszczania dziecka do placówki i ma charakter darmowy, ale prowadzimy też dodatkowe zajęcia dla dzieci z zewnątrz w bardzo konkurencyjnych cenach – mówi Waldemar Licznerski, dyrektor „Adasia”.

[Nie]uzasadnione obawy rodziców

Czynników wpływających na odraczanie decyzji jest wiele. Przede wszystkim zjawisko to powoduje przeświadczenie o tym, że żadna instytucja ani osoba nie jest w stanie zapewnić dziecku odpowiedniej opieki. Myśl ta wynika z niedostatecznego działania form pomocowych państwa oraz wykluczenia rodzin dzieci w otoczeniu. Wiele osób boi się przyznać przed samym sobą, iż dziecko jest upośledzone intelektualnie, ograniczone, niepełnosprawne, bojąc się tym samym krytyki i odtrącenia ze strony otoczenia. Jednak to rodzice podejmujący trud wychowania dzieci o specjalnych potrzebach muszą uwierzyć w to, że wyłącznie akceptacja stanu zdrowia ich pociechy pozwoli na poprawę jego stanu zdrowia, dobranie odpowiedniej formy pomocy, terapii oraz zapewnienie samemu sobie równowagi psychicznej i wewnętrznego spokoju. Kolejnym czynnikiem wpływającym na decyzję rodzica jest strach o traktowanie dziecka w grupie, jego zaaklimatyzowanie się, dbałość o dobro i potrzeby.

Jak zapewnić dziecku niepełnosprawnemu dobry start w edukacji?

Zapewne to pytanie nurtuje wielu rodziców rozpoczynających swoją przygodę w procesie edukacyjno-terapeutycznym. Odpowiedź jest bardzo prosta – najważniejszą zasadą jest samodzielność dziecka. Potencjalny kandydat na przedszkolaka musi wykazywać chęć wykonywania poleceń, bez względu ma ich rezultat. Najważniejsze jest pobudzanie do samodzielnego i spontanicznego działania. Bardzo ważne jest uświadomienie rodzicowi, iż wyręczanie dziecka oraz chronienie go przed krytyką, bólem, smutkiem nie ułatwia mu późniejszego funkcjonowania w codziennym życiu.

– Rozpoczęcie edukacji przedszkolnej w placówce terapeutycznej to trudna, nowa sytuacja zarówno dla niepełnosprawnego dziecka, jak i opiekuna. W związku z tym rodzic musi zacząć od siebie i przygotować się na to wydarzenie wykazać gotowość do rozłąki – mówi Patrycja Bartczak, psycholog w Niepublicznym Przedszkolu Terapeutycznym „Adaś”.

Kolejnym krokiem do zapewnienia niepełnosprawnemu dziecku bezstresowego starcia z przedszkolem jest tworzenie warunków do przebywania w grupie rówieśniczej. Kontakt z kolegami i koleżankami pozwoli dziecku na zauważanie innych osób wokół niego, odgrywanie różnych ról społecznych, nawiązywaniu kontaktu wzrokowego, werbalnego, ale i komunikowaniu własnych potrzeb, które często mogą różnić się od potrzeb innych osób. Ważne jest także stawianie granic oraz ustalanie zasad, które są nieodłącznym elementem funkcjonowania w każdej grupie społecznej

– Wychodząc naprzeciw rodzicom, którzy wciąż mają obawy, wątpliwości związane z pobytem pociechy w przedszkolu, do dyspozycji pozostają nasi specjaliści. Zachęcamy do kontaktu. Terapeuci z „Adasia” służą swoją wiedzą i doświadczeniem – zapewnia Waldemar Licznerski.

(AdWo), fot. nadesłane