Hejt (nie)anonimowy

Szkalowanie na forach nie jest bezkarne i jak się okazuje, internet tylko teoretycznie zapewnia anonimowość. Organy ścigania mogą i docierają do piszących. Potem hejtujący może zostać skazany i iść nawet do więzienia. – To piszą ludzie niedojrzali, nieuporządkowani emocjonalnie, sfrustrowani – mówi psycholog

W naszym regionie także działają lokalne, internetowe fora. Niektórzy mieszkańcy są na tym polu nadzwyczaj aktywni, ale ich wypowiedzi nie zawsze są konstruktywne i wyrażające pogląd lub zdanie.

Hejt i pomawianie

Niestety, golubsko-dobrzyńskie wątki na jednym z dużych forów należą do prawdopodobnie najbardziej obrażających, szkalujących i pomawiających w regionie. Trudno w nich doszukiwać się merytorycznych rozmów o danym problemie, a jeszcze trudniej wpisów zamieszczanych z podaniem danych wpisującego. Większość z nich to oczywiście anonimy. Obrywa się zwłaszcza osobom aktywnym społecznie i politycznie, wszak mamy rok wyborczy, kampanię wyborczą i tę antywyborczą. Ostatnio pomówiony został jeden z radnych powiatu.

– Pierwszy raz z forum zetknąłem się sześć lat temu, gdy znajomy zapytał, czy widziałem wpisy na swój temat – mówi Filip Szreter. – Zacząłem przeglądać tę stronę i stwierdziłem, że wpisy są tworzone przez dwie osoby, które wymieniają poglądy i opluwają się wzajemnie. Pomyślałem, że to jacyś frustraci, którzy pod osłoną anonimowości wylewają żale, mszcząc się za swoje niedokołysane dzieciństwo. Z lekkim przymrużeniem oka to potraktowałem, opuściłem forum i zapomniałem o nim aż do pierwszego stycznia tego roku. Ciągły dzwonek telefonu zaczął się w Nowy Rok, odebrałem 127 połączeń od znajomych. Wszystkie zaczynały się od słów – Filip czy wszystko w porządku?! Jak zwykle żartowałem odpowiadając: „Nieustające pasmo sukcesów”. Dobry humor jednak skończył się, gdy siostra zapytała czy widziałem wpisy na forum. Wszedłem znowu na tę stronę. W pierwszej chwili ogarnął mnie spazmatyczny śmiech, bo ujrzałem tytuł „Radny pod wpływem alkoholu”. Ktoś napisał, że rzekomo został zatrzymany radny pod wpływem, ale nie wiadomo, kto to jest. Druga osoba napisała że widziała samochód marki jeep na lawecie. Dedukcja szanownych forumowiczów była jednoznaczna: Filip jeździ jeepem to na pewno on został zatrzymany. I dopiero wtedy zaczęła się prawdziwa jazda bez trzymanki i fala hejtu. Przecierałem oczy ze zdumienia, co forumowicze wypisują na mój temat. Nie wierzyłem, że w ludziach jest tyle nienawiści. Początkowo byłem trochę zawiedziony, przecież nie robię nikomu krzywdy, staram się być uczynny i pomocny. Później ogarnęło mnie współczucie dla tych, którzy przelewają swoje żale i niezadowolenie z życia na forum. Uświadomiłem sobie, że wszyscy ci szanowni forumowicze są nieszczęśliwi i zakompleksieni. Czara goryczy przelała się, gdy spotkałem się z tatą, który jest dla mnie autorytetem i wzorem do naśladowania. Zapytał, czy to prawda o czym mówią ludzie. Nie mogłem uwierzyć, że osoba która zna mnie 38 lat pyta, czy wsiadłem za kierownicę pod wpływem alkoholu. Nie jestem może idealny, ale nigdy bym nie wsiadł do samochodu, nawet po jednym piwie. Jeśli osoba, która jest mi bardzo bliska pyta o to, to co myślą o tym dalsi znajomi po takich szkalujących mnie wpisach?! To przykre.

Sfrustrowany hejter

Internet i fora, gdzie można dokonać anonimowego wpisu, stały się swoistym ringiem nieczystej walki. Dla niektórych wręcz uzależnieniem niczym to hazardowe. Wpisać i obstawić jaki będzie oddźwięk i reakcje na forum. Kto jeszcze „dokopie”? Jaka informacja pójdzie w miasto? 

– Ci internauci, poprzez takie obrażające i pomawiające wpisy, dają upust swoim negatywnym emocjom – mówi psycholog Danuta Tyburska. – Oni zazdroszczą tej osobie, którą oczerniają, sukcesu zawodowego czy politycznego i zamiast wziąć się do konstruktywnego działania w celu polepszenia swojego bytu, dają upust emocjom zazdrości, zawiści i złości. To takie odreagowywanie, frustracja, a nie działanie na swoją korzyść. Robią to ludzie nieuporządkowani emocjonalnie, tak naprawdę niedojrzali.

Wylewający żółć z klawiatury lubuje się przede wszystkim w krzywdzeniu i ośmieszaniu innych (wskazuje to 51 proc. badanych), umieszczaniu obraźliwych wpisów, zdjęć i filmów (47,6 proc.) oraz złośliwym przedstawianiu ludzi i wydarzeń (47,4 proc.). Taki obraz polskiego hejtera nakreśla badanie SW Research* już dwa lata temu. W tym badaniu respondenci pytani o cechy opisujące modelowego hejtera najczęściej wskazywali: zawiść (50 proc.), zazdrość (45 proc.) i silne poczucie odrzucenia (29,9 proc.).

Specyficzna forma hejtu, której głównym celem jest spowodowanie, by rozmówcy zrobiło się przykro, zdenerwował się, lub odczuł jakieś inne negatywne emocje to tzw. trollowanie. 

– Naukowcy zbadali 1200 internautów i podczas swoich poszukiwań odkryli, że jest pewien rys osobowościowy, który nieodzownie wiąże się z byciem tak zwanym trollem internetowym – mówi Aleksander Dziedzic z portalu „Psychologia Internetu”. – Odkryto trzy podstawowe cechy, które wystąpiły w 5,6 proc. badanych, a które nazwali mianem Dark Traits (mroczne cechy). Są nimi: psychopatia, narcyzm oraz w szczególności sadyzm. Trolle internetowe posiadają wysoki poziom tych „mrocznych cech” oraz wykazują zachowania antyspołeczne. Co więcej, badania sugerują, że cechy te przekładają się na ich osobowość w prawdziwym świecie.

Anonimowy nie znaczy niewidoczny

Administracja forum zasłania się zapisem: „Odpowiedzialność prawną za komentarz wpisany na forum ponosi użytkownik, który opublikował dany wpis. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za wpisy dokonane przez użytkowników”. Dlatego, mimo wszystko świadomi odpowiedzialności forumowicze, na wszelki wypadek nie podpisują się, ale zapominają o innych danych.

– Każdy komputer jest podłączony do internetu i posiada swój adres IP, mamy możliwość namierzenia komputera – mówi zastępca Prokuratora Rejonowego w Golubiu-Dobrzyniu Ireneusz Maliszewski. – Organy ścigania pomogą pokrzywdzonemu w ustaleniu tych danych.

Dla dobrego informatyka nie jest to problem.

– Dziecinnie proste jest ustalenie stałego łącza jak internet bez zmiennego IP czy na kablu, tak jak jest w urzędach – mówi informatyk z Golubia-Dobrzynia (imię i nazwisko do wiadomości redakcji). – Zmienne IP czy zastosowana bramka z przekierowaniem to trochę więcej zabawy. Dobry informatyk, który potrafi się włamać na serwery, z pewnością i to wyłapie. Ja nie miałbym problemu, gdyby dostał zlecenie namierzenia trolla, by go ujawnić i myślę, że nasze organy ścigania już mają w obsadzie takich specjalistów jak ja – dodaje ze śmiechem.

Prawnicy radzą działać, bo pokrzywdzony nie zostanie z tym sam.

– Znieważenie kogoś na forum internetowym stanowi kwalifikowany typ przestępstwa zniewagi za pomocą środków masowego komunikowania w połączeniu z art. 212 KK, czyli pomawianiem innej osoby, grupy osób, instytucji, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska – mówi prawnik z toruńskiej kancelarii. – Pomimo, że wpisy niezwykle rzadko opatrzone są danymi personalnymi autora, nic nie stoi na przeszkodzie by do nich dotrzeć. Indywidualny numer IP rejestrowany jest na serwerach przy każdej takiej aktywności. Jeśli administrator portalu odmówi podania tego numeru, pokrzywdzony ma prawo zwrócić się do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, który może wydać decyzję nakazującą ujawnienie danych. Pokrzywdzony może też zwrócić się do prokuratury o pomoc w uzyskaniu tych danych. Organy ścigania maja obowiązek pomóc, pomimo że do sądu zazwyczaj składamy prywatny akt oskarżenia. Warto dodać, że niekoniecznie zostaniemy z tym sami. Jeśli prokurator uzna, że istnieje wysoka szkodliwość społeczna czynu i został on dokonany w miejscu publicznym (a takim z pewnością jest internet), to nie zostawi pokrzywdzonego samego na sali sądowej, a weźmie udział w procesie. Złośliwi internauci często są pewni, że kara ich nie dosięgnie, bo nawet jeśli mamy adres IP, on powie, że z komputera korzystał ktoś inny. Ale pozostają jeszcze ustalone fakty i zeznania, właściwie zadane przez adwokata pytania mogą zdemaskować oskarżonego. Za taki czyn grozi nawet do roku pozbawienia wolności, a także kara grzywny, co do zasady, od 10 do 540 stawek dziennych, przy czym stawka dzienna może wynieść od 10 zł do 2 tys. zł. Obrażanie danej osoby na forum internetowym może zostać zakwalifikowane także jako naruszenie dóbr osobistych, znajdujących się pod ochroną prawa cywilnego, w szczególności czci, na którą składają się: dobre imię i godność. Zatem warto działać w obronie swojego dobrego imienia.

Przykładów daleko nie trzeba szukać. 

– W 2009 roku udało mi się ustalić adres IP i dane osoby pomawiającej mnie w internecie – mówi wójt gminy Ciechocin Jerzy Cieszyński. – Osoba ta przeprosiła mnie, dlatego odstąpiłem od kroków prawnych i wyciągnięcia konsekwencji. Pisanie pod moim adresem czegokolwiek nie budzi mojego zainteresowania. Szkalujący i pomawiający na forach nie chcą nic wnieść do społeczeństwa, oprócz okazywania swojej słabości i bezradności. Niemniej jednak jest to łamanie prawa.

Polski wymiar sprawiedliwości odnotował już wyroki skazujące za nawoływanie do nienawiści, propagowanie nienawiści, pochwalanie czynów karalnych, nawoływanie do przestępstw a także obrazę i pomawianie za pomocą środków masowego komunikowania. Przybliżać orzeczeń na łamach naszej gazety nie będziemy. Niech to będzie nasze zadanie domowe dla golubsko-dobrzyńskich hejterów i trollów. Po przeczytaniu artykułu proszę włączyć komputer, uruchomić internet. I nie wchodzimy na forum tylko w google. Tam należy wyszukać opisy spraw mediach internetowych lub szukamy publikatora wyroków i… wyciągnąć wnioski. Aby lepiej je zapamiętać, proponujemy zapisać je na kartce papieru i przyczepić przy komputerze… w widocznym miejscu.

Celina Nałęcz
fot. internet
 

*Badanie agencji SW Research zostało przeprowadzone wśród użytkowników panelu on-line SW Panel w dniach 27-28 lipca 2015 roku. Analizą objęto grupę 800 internautów w wieku 16-64 lat. Próba została dobrana w sposób losowo-kwotowy przy uwzględnieniu zmiennych społeczno-demograficznych.