Rzecznik konsumentów w każdym powiecie

15 marca obchodzimy Światowy Dzień Konsumenta. Jest to okazja do przypomnienia sobie, że wszyscy jesteśmy konsumentami i mamy swoje prawa, ale także określone obowiązki. W 2024 roku mija 25 lat, odkąd zadanie ochrony praw konsumentów powierzono samorządom powiatowym.

Do zadań własnych powiatu należy ochrona praw konsumentów. W każdym starostwie powiatowym jest zatrudniony Powiatowy Rzecznik Konsumenta, który bezpłatnie udziela porad prawnych z zakresu spraw konsumenckich, w tym umów sprzedaży, umów o świadczenie usług, np. remontowych, budowlanych, napraw sprzętu. Rzecznik konsumenta wspomaga również konsumentów w sprawach związanych z umowami bankowymi, ubezpieczeniowymi, turystycznymi oraz umowami na dostawę energii elektrycznej. Warto pamiętać, że w przypadku sporu z przedsiębiorcą bądź problemami związanymi ze zgłoszeniem lub rozpatrzeniem reklamacji można uzyskać pomoc od rzecznika konsumentów.

– Konsumentem jest każdy, kto zawiera umowę z przedsiębiorcą pod warunkiem, że umowa ta nie jest związana bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby – mówi Agnieszka Matyjasik, która w latach 2005-2015 pełniła funkcję Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Starostwie Powiatowym w Golubiu-Dobrzyniu.

Co to oznacza? – Wyjaśnijmy na przykładzie – kontynuuje Agnieszka Matyjasik. – Jeśli Pani Ania dokona zakupu samochodu z salonu na potrzeby firmy i otrzyma za ten zakup fakturę wystawioną na nazwę i NIP jej firmy, to w takiej sytuacji umowa ta nie podlega przepisom konsumenckim i jest uważana za umowę między dwoma przedsiębiorcami. Natomiast w sytuacji, gdy kupi samochód z komisu samochodowego na potrzeby domowe jej rodziny, otrzymując paragon lub fakturę na własne dane osobowe, to wówczas została zawarta umowa konsumencka między konsumentką, a przedsiębiorcą. Idąc dalej, jeśli Pani Ania sprzeda swój samochód rodzinny sąsiadce, to umowa między panią Anią a jej sąsiadką nie jest już umową konsumencką, tylko umową zawieraną między osobami fizycznymi.

Najbardziej powszechną umową konsumencką jest umowa sprzedaży. Najczęściej konsumenci mają problemy z nieuznanymi reklamacjami, wadami towaru, umowami związanymi z remontami mieszkań, naprawy pojazdów, usługami telekomunikacyjnymi, finansowymi, ubezpieczeniowymi. – Należy czytać umowy, które zamierzamy podpisać, powinniśmy czytać regulaminy, które często są integralną częścią zawieranych umów, a kiedy potrzebujemy pomocy w tym zakresie lub pojawiają się problemy związane z realizacją umów bądź konieczność reklamowania towaru czy odstąpienia od umowy, warto zwrócić się o pomoc do rzecznika konsumentów – mówi Agnieszka Matyjasik.

Często do rzeczników konsumentów, ale i do organów ścigania trafiają sprawy dotyczące wyłudzeń danych osobowych. Przestrzegamy przed telefonami od rzekomych pracowników banku, gdyż często wyłudzane są loginy kont bankowych. Konsumenci otrzymują smsy dotyczące np. niezrealizowanej płatności ze wskazaniem linku, które mogą narażać ich na przykre konsekwencje i nie należy na nie odpowiadać. Wzrosła również sprzedaż przez Internet, gdzie czyha wiele nieuczciwych praktyk, a bardzo istotne jest z kim nawiązujemy umowę.

Konsument ma prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość czy przez Internet w ciągu 14 dni od dnia jej zawarcia, bez podawania przyczyn, a także prawo złożenia reklamacji, ale musi wiedzieć do kogo takie oświadczenie woli złożyć. Powszechnym zjawiskiem jest dropshipping, czyli umowy pośrednictwa i z regulaminów, które powinny być podane na stronie internetowej, powinno wynikać jakie obowiązki ma pośrednik, a jakie obowiązki ma sprzedawca. Zdarza się, że ten sprzedawca pochodzi np. z Azji i mając prawo odstąpienia od umowy, trzeba odesłać towar do Chin. Dlatego przed dodaniem towaru do koszyka wirtualnego warto sprawdzać, z kim mamy do czynienia. W przypadku sprzedaży online sprzedawca ma obowiązek przekazywać numer telefonu do kontaktu. Kupując w popularnych serwisach internetowych, powinniśmy zostać poinformowani czy kupujemy od osoby prywatnej, czy od przedsiębiorcy.

W styczniu 2023 r. weszły w życie ustawy, które wprowadzają szereg zmian. Najbardziej istotna zmiana dotyczy rękojmi, czyli odpowiedzialności sprzedawcy za wszelkie wady towaru, który sprzedaje konsumentowi. Prawo do reklamacji produktu, który okaże się wadliwy lub uszkodzony, zostało wydłużone z dwunastu miesięcy do dwóch lat. Wcześniej gdy reklamowaliśmy jakiś towar, mogliśmy żądać w ramach rękojmi: naprawy, wymiany, obniżenia ceny, zwrotu gotówki lub, jeżeli wada była istotna, mogliśmy odstąpić od takiej umowy. Obecnie w pierwszej kolejności przy reklamacji możemy żądać od sprzedawcy naprawy lub wymiany towaru. Ponadto przedsiębiorca na własny koszt powinien odebrać od nas reklamowany towar. To w praktyce oznacza nowe i znaczące wyzwanie dla przedsiębiorców sprzedających towary na odległość.

– Na przestrzeni lat wzrasta świadomość konsumentów. Ważnym zadaniem rzecznika jest tzw. edukacja konsumencka – wyjaśnia Agnieszka Matyjasik. – Realizując zadania rzecznika konsumentów, często prowadziłam zajęcia z uczniami szkół z terenu powiatu z zakresu prawa konsumenckiego i w formie warsztatowej przekazywałam wiedzę na temat praw i obowiązków konsumenckich. Pisaliśmy z młodzieżą przykładowe pisma reklamacyjne, które potem mogli wykorzystywać przy zgłaszaniu reklamacji. W ramach ogólnopolskich kampanii edukacyjnych spotykałam się również z seniorami, konsumentami, przybliżając im regulacje prawne w tym zakresie.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów informuje, że 15 marca w Światowy Dzień Konsumenta rozpoczyna nową kampanię społeczną pn. „Inwestujesz? Daj sobie czas. Sprawdzaj, czytaj, pytaj!”, w ramach której będzie ostrzegał przed fałszywymi inwestycjami w waluty, kryptoaktywa, weksle, akcje, reklamowanymi jako zyskowne, z wykorzystaniem wizerunków znanych osób. Więcej informacji na stronie uokik.gov.pl. Więcej o prawach konsumenta przeczytacie na stronie: prawakonsumenta.uokik.gov.pl.

(ak), fot. archiwum