Dziki Wschód

Kradzieże z pociągów towarowych były intratnym zajęciem dla ambitnych przedwojennych złodziei. Oto historia jednej z największych afer kolejowych, związana z naszą linią kolejową z Wąbrzeźna do Jabłonowa przez Kowalewo Pomorskie.

We wrześniu 1930 roku pracownicy kolei zauważyli, że na kilku liniach kolejowych prowadzących z Torunia okradane są pociągi towarowe. Wagony były plombowane i zabezpieczane wielkimi kłódkami, ale to nie przeszkadzało złodziejom. Policja zmobilizowała sztab ludzi odpowiedzialnych tylko za tą sprawę. Stworzono zespoły lotne, które ukrywały się w budkach hamulczych w pociągu lub przebrani za konduktorów próbowali złapać złodziei. Nawet oficerowi policji przywdziewali stroje latarników i chodzili wzdłuż torów licząc na odnalezienie sprawców. Przez linię z Torunia przez Wąbrzeźno do Jabłonowa jechały także niemieckie składy towarowe. Zrabowane z nich towary objęte były ubezpieczeniem Polski. Skarb państwa miał dość całej sytuacji, ponieważ musiał wypłacić Niemcom aż 6 mln zł odszkodowań.
Policja po pewnym czasie doszła do pierwszego wniosku – pociągi był okradane w momencie, gdy tory choćby nieznacznie wznosiły się ku górze. Kiedy pociąg zwalniał rabusie wskakiwali do niego. W kwietniu 1031 roku śledczy rozbili szajkę złodziei w zasiadce pod Zbąszynem. Wydawało się, że problem został zażegnany. Niestety kradzieże na  linii do Jabłonowa nie ustawały. Chwilę potem zlikwidowano bandę złodziei z Kowalewa. Tu herszt bandy pomieszkiwał w... hotelu dworcowym. Okazało się, że najciemniej było pod latarnią.
 Przełom przyszedł w nocy z 24 na 25 czerwca 1931 roku na torze prowadzącym m.in. do Wąbrzeźna pod Papowem Toruńskim. Policjanci natknęli się w polu pszenicy na łupy wyrzucone z pociągu. Postanowili zaczaić się i poczekać na złodziei. Z karabinami w ręku czekali do 7 rano. Jednym ze złapanych okazał się Edward Skonieczny, komendant Związku Strzeleckiego w Książkach.
 Towar upłynniali paserzy z powiatu lipnowskiego narodowości żydowskiej. Szefowali im. Hersz Smużyk, Icek Krajnek, Hajna Smużyk i inni.

PW