Gniazdo w domu kultury

7 lutego 1867 roku powstało Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. W Golubiu struktury tej organizacji - gniazdo - założono dopiero w 1919 roku. Sokół przetrwał w mieście do czasów II wojny światowej. Prezentujemy mało znane zdjęcie sokolich kolarzy na golubskim rynku.

Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” zostało założone jeszcze w okresie zaborów, 7 lutego 1867 we Lwowie. Organizacja wzorowała się na czeskim „Sokole”. Towarzystwo powstało, by podtrzymywać i rozwijać świadomość narodową oraz podnosić sprawność fizyczną polskiej młodzieży. Kilka lat później powstała jednolita organizacja pod nazwą „Związek Sokolstwa Polskiego”. 

Pierwsze gniazdo

Pierwsze gniazdo, czyli jednostka struktury towarzystwa w terenie na obszarze zaboru pruskiego, zaczęło działać w 1884 roku w Inowrocławiu, a kolejne powstały w Poznaniu i Bydgoszczy. Tworzono oddziały konne, wioślarskie, kolarskie, sekcje gimnastyczne.

 Na początku XX wieku gniazda sokole zaczęły powstawać w Królestwie Kongresowym, na Kresach, Rosji i w Małopolsce. 
Po odzyskaniu niepodległości towarzystwo skupiło się przede wszystkim na rozwoju fizycznym młodzieży. Powstały wówczas kluby piłkarskie, które nawiązywały w nazwie do organizacji sokolskiej. Kraj został podzielony na dzielnice, te na okręgi w skład, których wchodziły gniazda.

Sokół w Golubiu pojawił się tuż po zakończeniu I wojny światowej. Jego organizatorem i pierwszym prezesem był zasłużony dla miasta Antoni Golus. Funkcję prezesa pełnił, również znany w mieście – Wiktor Kuźmiński. W tym czasie głównym celem organizacji było krzewienie ducha polskości.

Po przyłączeniu Pomorza (i tym samym Golubia) do Polski, miejscowe struktury organizacji znalazły się w IV okręgu (toruńskim) Dzielnicy Pomorskiej Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Co ciekawe, dwóch golubiaków znalazło się w pierwszych strukturach wojewódzkich związku. Stanisław Daranowski został wiceprezesem, a niejaki Lewandowski piastował funkcję skarbnika. 

W 1920 roku prezesem organizacji w Golubiu był wspomniany Daranowski. Organizacja skupiała ponad 100 członków. Niemal przez całą dekadę lat 20. XX wieku w zarządzie zasiadali Daranowski, Kuźmiński i Lewandowski. W zarządzie byli także inni znakomici mieszczanie jak T. Loga, M. Jordan czy J. Trzciński. 

Dla sportu

Najważniejszym wydarzeniem tego okresu była wizyta w golubskim gnieździe w 1923 roku generała Józefa Hallera. Niestety, nie zachowały się materiały źródłowe o tym spotkaniu. 

Sokół zajmował się przede wszystkim organizacją ćwiczeń lekkoatletycznych oraz przygotowywaniem sztuk teatralnych. Ćwiczenia i próby odbywały się w domu kultury.

Kolejnym bardzo ważnym wydarzeniem w ponad dwudziestoletniej historii gniazda była organizacja w sierpniu 1939 roku zlotu okręgu pomorskiego w Golubiu z okazji siedemsetnej rocznicy powstania miasta. Do miasta przyjechali wówczas Sokoli niemal z całego regionu. Odbył się uroczysty apel połączony z meldowaniem poszczególnych gniazd. 

W 1939 roku niektórzy członkowie Sokoła zostali powołani do Wojska Polskiego. W czasie okupacji organizacja nie działała. Nie odbudowała się także po wojnie. Dopiero w III Rzeczpospolitej Sokół mógł się odrodzić. 

Szymon Wiśniewski