Dzień Dawcy Szpiku

16 września obchodzony jest Światowy Dzień Dawcy Szpiku. Z kolei 13 października obchodzony jest polski Dzień Dawcy Szpiku. Święto ma na celu uhonorowanie dawców, dzięki którym osoby chore na nowotwory krwi i inne choroby nienowotworowe krwi mają szansę na powrót do zdrowia

Czy wiesz, że co 40 minut ktoś w Polsce dowiaduje się, że choruje na nowotwór krwi lub inną chorobę układu krwiotwórczego? Znalezienie dawcy szpiku, czyli osoby, której krwiotwórcze komórki macierzyste są zgodne z komórkami osoby chorej, nie jest łatwe. Jedynie 25% chorych znajduje dawcę szpiku w rodzinie. Pozostali muszą liczyć na pomoc niespokrewnionych dawców, a prawdopodobieństwo ich znalezienia wynosi od 1:20000 do 1:kilku milionów.

Po co przeszczepia się szpik i jaką ma funkcję?

Przeszczep szpiku, a także krwiotwórczych komórek macierzystych, stosuje się leczeniu chorób krwi. Nie tylko nowotworowych, chociaż to się kojarzy przede wszystkim. Dzięki takiemu zabiegowi możliwe jest wyleczenie choroby oraz, co bardzo istotne, wydłużenie życia chorej osoby. Przeszczep krwi stosowany jest w leczeniu różnych chorób takich jak: ostrej białaczki limfoplastycznej, ostrej i przewlekłej białaczki szpikowej, różnych rodzajów chłoniaków, zespołów mielodysplastycznych, szpiczaka mnogiego, innych postaci białaczek, ciężką anemię aplastyczną, wrodzoną niedokrwistość, nieprawidłowości hemoglobiny, niektóre choroby metaboliczne, wrodzone, ciężkie zaburzenia odporności.

Kto może zostać potencjalnym dawcą i na czym polega pobranie szpiku?

Potencjalnym dawcą szpiku może zostać każdy zdrowy człowiek w wieku 18-55 lat, ważący nie mniej niż 50 kg, ale też bez znaczącej nadwagi. Zanim jednak zostanie zakwalifikowany przechodzi szereg badań, których celem jest zmniejszenie/wyeliminowanie zagrożeń oraz wykluczenie różnego rodzaju chorób genetycznych, wirusowych (m.in. HIV, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, cukrzyca, nadczynność tarczycy, astma, niektóre choroby autoimmunologiczne czy choroby nowotworowe). Czasem czynnikiem wykluczającym może być także wiek dawcy. Następnie sprawdza się zgodność tkankową pomiędzy dawcą, a biorcą. W kolejnym etapie lekarz prowadzący podejmuje decyzję dotyczącą metody pobrania szpiku kostnego.

Najpopularniejszą jest pobranie krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej (w 80% przypadków). Druga metoda polega na pobraniu szpiku kostnego z talerza kości biodrowej. Co ma wpływ na wybór? „Preparat” w zależności od pobrania ma różne właściwości biologiczne (liczba krwiotwórczych komórek macierzystych oraz ich „waleczność”). Ważne, że dawca musi być gotowy na każdą z metod.

Jak zostać dawcą szpiku?

Rejestracja jest bardzo prosta i można ją wykonać na kilka sposobów. Najważniejsze, aby twoja decyzja o zostaniu dawcą szpiku była przemyślana i odpowiedzialna. Możesz zgłosić się do najbliższego Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa. Wystarczy dowód osobisty bez wcześniejszej rejestracji. Nie potrzeba być na czczo. Na miejscu wypełniamy kwestionariusz i deklarację. Pobranie krwi – jak do zwykłych badań. Rejestracja przez Internet – np. wypełniając formularz rejestracyjny na stronie Fundacji DKMS. W ciągu 2 dni od wypełnienia formularza internetowego na podany adres otrzymasz pakiet rejestracyjny zawierający pałeczki do pobrania wymazu z jamy ustnej oraz formularz do wypełnienia. Rejestracja w bazie jest bezpłatna. Podczas różnych imprez, akcji i wydarzeń prozdrowotnych, w który uczestniczą organizacje i podmioty zajmujące się promocją dawstwa szpiku.

Ważne: Potencjalny dawca szpiku może zgłosić się tylko do jednej bazy. W poszukiwaniu dawcy niespokrewnionego dla konkretnego chorego przeszukiwana jest baza światowa obejmująca wszystkie istniejące rejestry. Dodanie tej samej osoby do 2 lub 3 rejestrów dawców szpiku powoduje przekłamanie w wynikach przeszukiwania.

Co potem?

Czekasz do dnia, w którym okaże się, że ktoś potrzebuje twojego szpiku. To Ty możesz być dla kogoś szansą na życie.

Tekst i fot. (GM)