Na tropie emigrantów

Grupa studentów z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu prowadzi badania naukowe w naszym regionie. Naukowcy poszukują osób, które posiadają rodziny za wielką wodą. Inspiracją do badań stały się niedostarczone do adresatów listy z przełomu XIX i XX wieku

W roku 1941 historyk Witold Kula w kilku skrzyniach zalegających w piwnicy Archiwum Akt Dawnych w Warszawie odnalazł listy, które słali do krewnych w zaborze rosyjskim emigranci ze Stanów Zjednoczonych i Brazylii. Listy te nigdy nie dotarły do adresatów – zostały zatrzymane przez carską cenzurę, bo namawiały do wyjazdów. Studenci Kuli w ramach tajnych kompletów z archiwistyki zajęli się ich opracowywaniem w mieszkaniu nauczyciela.
– Nie wiemy, czy podzielone oceanem rodziny kiedykolwiek się połączyły – podkreśla Aleksandra Turowska, doktorantka w Instytucie Etnologii i Antropologii Kultury Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. - W ramach projektu realizowanego przez dr Natalię Bloch chcemy poszukać pamięci o tych osobach i migracjach z tamtego okresu w wioskach, do których listy były zaadresowane w dzisiejszych powiatach Golub-Dobrzyń, Lipno i Rypin.
Badania w ramach zajęć „(Od)zyskiwanie pamięci migracyjnej” są częścią większego projektu realizowanego pod auspicjami Centrum Kultury Zamek, w ramach którego powstanie wystawa pt. „Wszyscy jesteśmy migrantami. Listy polskich emigrantów z Ameryki z końca XIX wieku” odbędzie się cykl wydarzeń towarzyszących oraz wydana zostanie książka. 
– Celem całego projektu jest rekonstrukcja historii migracyjnej Polaków – dodaje doktorantka. – Szacuje się, że od połowy XIX wieku do wybuchu I wojny światowej z terenów podzielonej zaborami Polski wyemigrowało do Stanów Zjednoczonych blisko 2,5 miliona ludzi, a do Brazylii kolejne kilkaset tysięcy. Potomkowie tych emigrantów w liczbie blisko 10 milionów stanowią dziś najliczniejszą grupę Amerykanów pochodzenia słowiańskiego żyjących w USA.
Polacy byli też jednymi z pierwszych mieszkańców Europy Środkowej, którzy emigrowali do Ameryk, zapisując tym samym kartę historii nowoczesnych migracji, których początki badacze sytuują właśnie na połowę XIX wieku.
Studenci poszukują potomków adresatów wspomnianych listów oraz osób, które posiadają rodziny w obu Amerykach. W tej sprawie można kontaktować się z naszą redakcją w Golubiu-Dobrzyniu przy ulicy Dworcowej 4, telefonem 6082154720, adresem e-mail s.wisniewski@wpr.info.pl.
Szymon Wiśniewski