Superfoods jesienną porą

O jesiennej diecie, korzyściach ze spożywania warzyw i owoców oraz o tym, czym jest superfoods, rozmawiamy z Karoliną Kujawowicz, magistrem dietetyki, nauczycielką przedmiotów zawodowych w Zespole Szkół w Kowalewie Pomorskim.

Jeśli do tej pory na naszych talerzach często pojawiały się świeże owoce i warzywa, a także związane z nimi bogactwo smaków i kolorów, to nawet z nadejściem jesieni nie musimy z nich rezygnować. Jesienna dieta wcale nie musi być wspomnieniem minionego lata, monotonnym, powtarzającym się rytuałem jedzenia, ale powinna stać się nową, niezwykłą przygodą po kulinarnych smakach.

– (red.) Czym jest superfoods?

– Karolina Kujawowicz: Superfoods to po prostu "żywność bogata w składniki odżywcze, uważane za szczególnie korzystne dla zdrowia i dobrego samopoczucia". Według wielu zwolenników żywność ta ma działanie antyoksydacyjne, chroni organizm przed wieloma chorobami i posiada właściwości lecznicze w przypadku raka, chorób serca, osteoporozy czy miażdżycy, a wpływa na wydłużenie życia. Do takich produktów zaliczamy nasiona chia, quinoa (komosę ryżową), chlorellę, spirulina, jagody acai. Choć te egzotycznie brzmiące produkty wykazują niezwykłe działanie prozdrowotne, to jednak warto zwrócić uwagę także na nasze rodzime produkty, które poprzez swoje szczególne właściwości dla zdrowia zostały nazwane polskimi superfoods.

– Czym więc jest polskie superfoods?

– To znane nam od lat produkty, które zasługują na określenie polskiej super żywności, ponieważ dostarczają ogromnych ilości witamin, mikroelementów i składników odżywczych. Jesień to czas zmiennej pogody, spadku temperatury, mniejszej ilości słońca, a w końcu większej podatności organizmu na infekcje, dlatego tak ważne jest, żebyśmy dostarczali naszemu organizmowi jak najwięcej witamin, składników mineralnych i odżywczych, aby wspomagać nasz układ odpornościowy w walce z infekcjami, bakteriami i wirusami. Można mówić o tzw. wielkiej piątce polskiej super żywności, czyli o jabłkach, orzechach, rokitniku, dyni i aronii. Wszystkie one królowały na polskich stołach bez potrzeby nazywania ich super żywnością. Teraz wracają i cieszą się popularnością.

– Jakie korzyści dają nam te produkty?

– Warto w swojej diecie uwzględnić licznie występujące w polskich sadach jabłka. Stare angielskie przysłowie głosi: „Jedno jabłko z wieczora i nie trzeba doktora”. Jabłka zawierają duże ilości błonnika, dlatego regulują trawienie oraz szybko zaspokajają apetyt. Ponadto doskonale sprawdzają się jako dodatek do wielu potraw, ciast. Pomagają zachować zdrową skórę i szczupłą sylwetkę. Na jesień polecane są zarówno na surowo jak i w postaci pieczonej, zwłaszcza z korzennymi przyprawami. Równie korzystne dla naszego zdrowia są orzechy. A jeśli o nich mowa, to przede wszystkim orzechy włoskie. Stanowią bogate źródło kwasów omega-3, które są niezbędne dla prawidłowej pracy mózgu i centralnego układu nerwowego. Jeśli dosięga nas jesienna chandra, to koniecznie trzeba sięgnąć właśnie po orzechy. Kwasy omega-3 biorą udział w budowie serotoniny, tzw. „hormonu szczęścia” i wykazują działanie antydepresyjne. Wystarczy zjeść zaledwie trzy duże orzechy dziennie, aby pokryć zapotrzebowanie na dobową dawkę kwasów omega-3. Ponadto orzechy włoskie dostarczają nam dużą ilość białka, kwasu foliowego, magnezu, witaminy E oraz błonnika. Obniżają ryzyko zachorowania na choroby serca oraz nadciśnienie tętnicze i cukrzycę typu 2. Pomagają łagodzić stany zapalne kręgosłupa, wzmacniają układ odpornościowy, wspomagają regenerację po chorobie. Warto sięgać po nie w pracy, w szkole jako przekąskę między posiłkami. Już ich niewielka ilość, ze względu na dużą zawartość białka, tłuszczy i błonnika, działa sycąco i zapobiega napadom głodu. Chyba trochę niedocenianym, i mniej znanym, produktem jest z kolei rokitnik. W smaku przypomina ananasa, ponieważ jest dosyć kwaśny. Dobrze sprawdza się w słodkich dżemach, wypiekach, nalewkach, jako herbata czy dodatek do naleśników. Jego pomarańczowe, soczyste owoce są bogate w witaminę C, mogą jej zawierać nawet 1100 mg w 100 g. Dla porównania znany owoc dzikiej róży zawiera 400mg witaminy C /100g owoców, a czerwona papryka około 130 mg/100g. Ponadto rokitnik to źródło witamin A, B, E, K, P i antyoksydantów. Rokitnik jest więc świetnym sposobem na wzmocnienie odporności organizmu. Dużo korzyści daje uwzględnienie w diecie dyni. Dynia nie bez powodu nazwana została królową jesieni. Jej neutralny smak doskonale sprawdza się zarówno w wersji dań wytrawnych jak i słodkich. Jest warzywem lekkostrawnym i niskokalorycznym, dzięki temu może być składnikiem diety odchudzającej. Intensywnie pomarańczowy kolor zawdzięcza silnemu antyoksydantowi – beta-karotenowi, który hamuje procesy oksydacyjne i nowotworowe. Ponadto jest dobrym źródłem potasu, witamin z grupy B oraz błonnika. Dynia ma działanie odtruwające i regulujące przemianę materii. Poprawia profil lipidowy osób mających problem z cholesterolem, a także obniża poziom glukozy we krwi, co z kolei może zapobiegać cukrzycy. Soki i przeciery z dyni mają działanie moczopędnie, dlatego mogą być stosowane przy leczeniu schorzeń nerek oraz układu krążenia. Polskim darem natury, który można porównać do jagód acai, jest aronia. Jej drobne jagody o kwaśnym smaku idealnie sprawdzają się w jesiennych naparach lub jako dodatek do śniadaniowej owsianki, a nawet do wypieków. Udowodniono, że owoce aronii mają działanie prozdrowotne, wynikające z zawartości w nich czynników aktywnych, takich jak: antocyjany, flawonole, fenolokwasy i garbniki, witaminy: C, B2, B6, E, P, PP, składniki mineralne (mangan, miedź, kobalt, bor czy jod).

– Na co zwracać uwagę podczas zakupów żywności?

– Jeśli chcemy cieszyć się długim i dobrym zdrowiem, warto zwrócić uwagę na to, co pojawia się na naszych talerzach. Współcześnie, kiedy półki sklepowe uginają się od produktów o egzotycznie brzmiących nazwach, o zachęcających etykietach, trudno zdecydować jaki produkt wybrać. Coraz częściej poszukujemy zagranicznych modnych produktów, okrzykniętych najzdrowszymi i najlepszymi, a zapominamy o tych, które od lat istnieją w polskiej kuchni i które mają równie cenne właściwości. Warto więc docenić produkty znane nam od dawna, zwłaszcza te regionalne, używane przez nasze babcie, bowiem najlepsze pomysły charakteryzuje prostota. Nasze wybory podczas zakupów powinny zatem opierać się na dążeniu do poprawy zdrowia, a nie wynikać z braku czasu i stanowić drogę na skróty. Pewna łacińska sentencja wskazuje „Sapere aude”, tj. odważ się być mądrym. Zmiany, szczególnie te żywieniowe, mające znaczenie dla naszego zdrowia, wymagają od nas nie lada odwagi, dużego wysiłku, zaangażowania i motywacji. Jednak każdy dzień jest odpowiedni, żeby rozpocząć jesienną przygodę z nowymi smakami, kolorami, zapachami w naszej kuchni. Warto zadbać o taką zmianę, ponieważ przynosi nam ona korzyści dla zdrowia, zapobiega infekcjom, przeziębieniom, wpływa korzystnie na stan skóry, włosów, paznokci, sylwetkę, a przede wszystkim zapobiega chorobom XXI wieku.

– Dziękujemy za rozmowę.

– Dziękuję.

Rozmawiał: Krzysztof Zaniewski